We are offering Deepakam Class 6 Sanskrit Book Solutions and CBSE Class 6 Sanskrit रचना अनुच्छेद लेखनम् can be used by students as a reference during their preparation.
CBSE Class 6 Sanskrit रचना अनुच्छेद लेखनम्
अपने विचारों को उदाहरणों के साथ स्पष्ट करते हुए एक ही अनुबंध में लिखा गया विचार अनुच्छेद-लेखन कहलाता है।
- मञ्जूषा में दिये गये शब्दों की सहायता से अनुच्छेद तैयार करें।
- अनुच्छेद लिखने से पहले प्रश्न को ध्यानपूर्वक पढ़ें।
अभ्यास प्रश्ना:
प्रश्न 1.
मन्जूषा प्रद्तशब्दानां सहायतया संस्कृते पडचवावयानि लिखत।
उत्तराणि :
(i) दीपानाम् अवलिः दीपावली कथ्यते।
(ii) दीपोत्सवे: जना: गृहाणि स्वच्छं सज्जां च कुर्वन्ति।
(iii) दीपोत्सव: हिन्दूनाम् प्रमुखः उत्सव: अस्ति।
(iv) जना: दीपावली-दिने सर्वत्र आनन्दम् कुर्वन्ति।
(v) विस्फोटकपदार्थान् प्रज्वाल्य; पर्यावरणं प्रदूषयन्ति।
प्रश्न 2.
मज्जूषायां प्रद्तशब्दानां सहायतया ‘वृक्षाणाम् महत्च्तम्’ इति विपयम् अधिकृत्य संस्कृते पज्चवाक्यानि लिखत। (1 × 5 = 5)
मञ्जूषा: उद्याने, प्रकृतेः शोभा, खगानाम् आश्रय: ऑक्सीजनम, प्राणवायु; फलानि, पुष्पाणि, यच्छन्ति, जीवनं, असम्भवम्
उत्तराणि :
(i) प्रकृतेः शोभा अति रमणीया अस्ति।
(ii) वृक्षाः अस्मान् फलानि पुष्पाणि च यच्छन्ति।
(iii) खांगानाम् कलरवं कर्णयोः सुन्दरं प्रतीयते।
(iv) वृक्षाः अस्मान् प्राणवायु; ऑक्सीजनम् यच्छन्ति।
(v) उपवने पुष्पाणि अपि विकसितानि सन्ति।
प्रश्न 3.
मञ्जूषायां प्रदत्तशब्दानां सहायतया ‘विद्यालयस्य पुस्तकालय:’ इति विषयम् अधिकृत्य संस्कृते पउ्चवाक्यानि लिखत (1 × 5 = 5)
मज्जूषा: तूष्णीम, पुस्तकानि, पठन्ति, समाचारपत्राणि, पत्रपत्रिकाः, पुस्तकालयाध्यक्ष:, व्यवस्थितानि
उत्तराणि :
(i) मम विद्यालये एक: पुस्तकालयः अस्ति।
(ii) पुस्तकालये समाचार पत्राणि, पत्रपत्रिकाः चापि भव्वन्ति।
(iii) तत्र वयम् तृष्णीम् तिष्ठाम:।
(iv) पुस्तकालये पुस्तकालयाध्यक्ष: पुस्तकानि व्यवस्थितानि करोति।
(v) सर्व: जनाः पुस्तकानिं समाचारपत्राणि च पठन्ति।
प्रश्न 4.
मञ्जूषायां प्रदतशब्दानां सहायतया ‘मम विद्यालय:’ इत्यस्य विषयस्य उपरि पञ्चवाक्यानि लिखत। (1 × 5 = 5)
मञ्जूषा: स्थानम्, भवनम्, प्रति, नैपुण्येन, समीपे, विद्यालयः, पुस्तकालय:, कार्यक्रमाः, अध्यापकाः।
उत्तराणि :
(i) मम विद्यालयस्य भवनम् सुन्दरम् अस्ति।
(ii) मम विद्यालयस्य समीपे मन्दिरम् अस्ति।
(iii) मम विद्यालये अनेका: कार्यक्रमा: भवन्ति।
(iv) मम विद्यालयस्य अध्यापका: नैपुण्येन पाठयन्ति।
(v) मम विद्यालये एकः पुस्तकालयः अपि अस्ति।
प्रश्न 5.
मञ्जूषायां प्रद्तशब्दानों सहायतया ‘विद्या’ इति विषयम् अधिकृत्ये संस्कृते पर्चवाक्यानि लिखत। (1 × 5 = 5)
मञ्जूषा: विद्या, विद्वान, विना, गुरूणाम, विनयं, अधिकं, नर;, बहवः, गुप्तम्, सर्वधनं प्रधानम्।
उत्तराणि :
(i) विद्याधनं सर्वधनं प्रधानम् अस्ति।
(ii) विद्या विना: नरः पशुवत् भर्वति।
(iii) विद्या विनयं ददाति।
(iv) विद्याया: कोशः गुप्तं भवति।
(v) विद्वान् सर्वत्र पूज्यते।
प्रश्न 6.
मज्जूषायां प्रद्तशब्दानां सहायतया ‘हिमालय:’ इति विषयम् अधिकृत्य संस्कृते पज्चवाक्यानि लिखत। (1 × 5 = 5)
मञ्जूषा: वरदानम, प्रहरी; रत्नानाम्, नद्यः, हिन्दूनाम,, हिमालयः, उत्तरस्याम, भारतम्, प्रभवन्ति, अस्य, ‘औषधयः’।
उत्तराणि :
(i) हिमालयपर्वतः भारतस्य उत्तरस्याम् अस्ति।
(ii) गंगा नद्यः हिमालयाद् प्रभवन्ति।
(iii) हिमालये अनेका: औषधय: मिलन्ति।
(iv) हिमालय: भारतस्य प्रहरी इव रक्षां करोति।
(v) हिमालये हिन्दूनां पवित्र मानसरोवर: अस्ति।
II. मञ्जूयाया: सहायतया अधोदत्तम् प्रत्येकम् अनुच्छेदम् पूरयत।
1. एतत् गृहम् (1 × 5 = 5)
[उद्यानम, शनयकक्षः, गृहम, पाकशालायनाम्, दूरदर्शनम्।]
एतव् रोहितस्य ………….. । स: आवास-कक्षे ………….. पश्यति। ………….. अम्बा पचति। एष: रोहितस्य ………….. । अत्र स: शयनम् करोति। एतत् गृहस्य ………….. ।
उत्तराणि :
गृहम्, दूरदर्शनम्, पाकशालायाम्, शयनकक्ष:, उद्यानम्।
2. पितामही (1 × 5 = 5)
[भक्तिगीतम, देवस्य, सूर्यम्, नमः, पितामही।]
………….. प्रातः उत्तिष्टति। सा ……………… पूजनम् करोति। सा वदति ‘सूर्याय ………………। सा ………….. नमति। सा ………….. गायति।
उत्तराणि :
पितामही, देवस्य, नमः, सूर्यम्, भक्तिगीतम्।
3. आम्मवृक्षः (1 × 6 = 6)
[कोकिलः, आम्रवृक्षे, आम्राणि, जलेन, आम्रवृक्षः, फलम्।]
उद्याने एक: ………….. अस्ति। अहम् ………….. वृक्षं सिज्जामि। ग्रीष्मकाले ………….. आम्रणि भवन्ति। …………………. मधुराणि स्ति। आम्रम् मम प्रियं ………….. अस्ति। वृक्षे ………….. कूर्जति।
उत्तराणि :
आम्रवृक्षः, जलेन, आम्रवृक्षे, आम्राणि, फलम् कोकिलः।
4. प्रातःकाल: (1 × 5 = 5)
[भ्रमणाय, समाचार-पत्रम, विद्यालयम, प्रातःकालः, कूजन्ति।]
यदा ………….. भवति तदा प्रकाशः भवति। खगा: ………….. । जना: ………….. गच्छन्ति। जनक ………….. पठति। अहम् ………….. गच्छामि।
उत्तराणि :
प्रातःकालः, कूजन्ति, भ्रमणाय, समाचारपत्रं, विद्यालयम्।
5. सायंकाल: (1 × 5 = 5)
[प्रसन्नाः, मिष्टान्नम्, दूरदर्शनम्, भोजनम, सायंकालः।]
यदा ………….. भवति, जनकः आगच्छति। स: ………………… आनयति। वयम् ………. खादाम:। वयम् ……………. पश्यामः। वयम् ………….. भवाम:।
उत्तराणि :
सायंकालः, मिष्टान्नम्, भोजनम, दूरदर्शनम्, प्रसन्नाः।
6. विद्यालय: (1 × 5 = 5)
[कीडाकालांशः छात्रा: विद्यालयः, अल्पाहारम्, मध्यावकाशः।]
एष: ………….. । विद्यालये अनेके परन्ति। यदा ………….. भवति ते क्रीड़क्षेत्रे क्रीडन्ति। यदा …………………… भवति ते ………….. खादन्ति।
उत्तराणि :
विद्यालय:, छात्रा:, क्रीडाकालांश, मध्यावकाशः, अल्पाहारम्।