We are offering Deepakam Class 6 Sanskrit Book Solutions and CBSE Class 6 Sanskrit व्याकरणम् वाक्य रचना – अशुद्धि शोधनम् can be used by students as a reference during their preparation.
CBSE Class 6 Sanskrit Grammar वाक्य रचना – अशुद्धि शोधनम्
भाषा के वाक्यों में संशोधन के लिए भाषा के व्याकरण के नियमों को ध्यान में रखना परमावश्यक है।
(क) पुरुषदृष्ट्या संशोधनम्
अशुद्धवाक्यानि – शुद्धवाक्यानि
(i) त्वं पठति – त्वं पठसि।
(ii) भवान् पठसि – भवान् पठति।
(iii) अहं गच्छसि – अहं गच्छामि।
(iv) राजा हसामि – राजा हसति।
(v) देवदत्तः लिखसि – देवदत्त: लिखति।
(ख) लिङ्नदृष्ट्या संशोधनम् –
(i) एषः सीता अस्ति – एषा सीता अस्ति।
(ii) अत्र एक: पुस्तकम् अस्ति – अत्र एकम् पुस्तकम् अस्ति।
(iii) दशरथस्य चत्वारि पुत्रा: आसन् – दशरथस्य चत्वारः पुत्राः आसन्।
(iv) स: मम मित्र: अस्ति – स: मम मित्रम् अस्ति।
(v) हे सखि, त्वं चतुरः असि – हे सखि, त्वं चतुरा असि।
(ग) वचनदुष्ट्या संशोधनम्
(i) ते हसति – ते हसन्ति।
(ii) वयं पठामि – वयं पठामः।
(iii) देवा: गच्छति – देवा: गच्छन्ति।
(iv) पितरौ गच्छति – पितरौ गच्छ्हतः।
(v) सा वदत: – सा वद्रति।
(घ) लकारदृष्ट्या संशोधनम्
(i) अद्य रविवार: भविष्यति – अद्य रविवारः अस्ति।
(ii) ह्यः शनिवारः अस्ति – ह्यः शनिवार: आसीत्।
(iii) श्वः सोमवारः आसीत् – श्व: सोमवार: भविष्यति।
(ङ) कारकदृष्ट्या संशोधनम्
(i) रामं नम: – रामाय नमः।
(ii) सः रामस्य सह याति – स: रामेण सह याति।
(iii) स: भृत्ये कुप्यति – स: भृत्याय कुप्यति।
(iv) कोलाहलात् अलम् – कोलाहलेन अलम्।
(v) रामस्य विना न गमिष्यामि – रामं/रामेण/रामात् विना न गमिष्यामि।
अभ्यास प्रश्नाः
प्रश्न 1.
अधोदत्तेषु वाक्येषुं रेखांकितानि पदानि संशोध्य समक्षं रिक्त स्थानं लिखत।
(क) कर्ता-क्रिया पद-समन्वय: उत्तरम् – (1 × 7 = 7)
उत्तराणि :
(i) पठसि
(ii) पठामि
(iii) गच्छन्ति
(iv) गच्छथ
(v) गच्छामः
(vi) कुरुथः
(vii) खेलाव:
(ख) संज्ञा-सर्वनाम-समन्वयः उत्तरम् –
उत्तराणि :
(i) ता:
(ii) ते
(iii) ते
(iv) एतत्
(v) ते
(vi) स:
(vii) एतानि
(ग) शुद्ध-लिंग प्रयोगः उत्तरम्-
उत्तराणि :
(i) कमलानि
(ii) फलानि
(iii) पत्रम्
(iv) पुस्तकालया:
(v) चक्राणि।